تعیین مسیرهای مناسب و قابل دسترسی بعد از زلزله با استفاده از GIS (مطالعۀ موردی: شهر کاشان)

مقدمه: شبکۀ حمل و نقل درون شهری به ویژه در شهرهای بزرگ، نقشی اساسی در مدیریت بحران زلزله دارد. از سوی دیگر این شبکه، آسیب‌پذیرترین شبکه در میان دیگر شبکه‌های گوناگون در برابر زلزله، شناخته شده است. لذا ضرورت دارد تا اقداماتی برای شناسایی و تعیین مسیرهای قابل دسترس و بهینه پس از زلزله برای فعالیت‌های حمل و نقل درون شهری از قبیل آمد و شد اتومبیل‌های امدادی و آمبولانس‌ها، اتومبیل‌های پلیس، اتومبیل‌های آتش‌نشانی و غیره صورت گیرد، لیکن در این زمینه تحقیقات کمی به طور کامل و سیستماتیک انجام گرفته است. روش: هدف از این مطالعه، ارزیابی آسیب‌پذیری معابر در هنگام وقوع یک زلزله 5/6 ریشتری در شهر کاشان می‌باشد. ابتدا مدلی برای  ارزیابی خسارات و آسیب‌پذیری معابر از طریق محاسبه سطح مسدود شده معابر با در نظر داشتن عواملی همچون آوار ساختمان، ویژگی‌های ساختمان و فاصله نسبی بین ساختمان‌ها و معابر، ارائه شده و در ادامه  از طریق تسری این مدل روی 57 معبر اصلی و 41 واحد همگن در سطح شهر کاشان و جمع آوری اطلاعاتی دربارۀ ویژگی‌ها و مشخصه‌های شبکه حمل و نقل درون شهری کاشان در سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)، درجه انسداد طولی و عرضی این معابر برآورد شده و نقشه‌های قابل بهره‌برداری ارائه گردیده است. یافته‌ها: 1( عرض مسیر یکی از عوامل مؤثر بر انسداد آن پس از زلزله است. هرچه عرض مسیر بیشتر باشد میزان انسداد عرضی بیشتر است. 2( انسداد طولی در بافت قدیمی بیشتر است. علت این امر، مواد مورد استفاده در ساخت و ساز و عدم استحکام ساختمان‌ها می‌باشد. بحث و نتیجه‌گیری: به دلیل ویژگی‌ها و شرایط طبیعی حاکم بر فضاهای شهری و تراکم سرمایه‌گذاری و بارگذاری‌های محیطی، بیشتر شهرهای بزرگ از جمله کاشان با حوادث طبیعی به ویژه زلزله روبه‌رو هستند. از‌این‌رو، توجه به برنامه‌ریزی‌های لازم پیرامون مصونیت شهرها و آسیب کمتر آنها ضرورت دارد و هر توصیه‌ای در یک بستر سازمانی مناسب باید تحقق یابد